Yazar : Dr. Berkay CAMGÖZ -------------------------------------------------------------------------------- Sayı : 8.sayı (Ekim - Aralık 2005) -------------------------------------------------------------------------------- Konu : Teknoloji -------------------------------------------------------------------------------- Büyük bir kısmı askeri uygulamaların sonucu olarak ortaya çıksa da günümüzde insan hayatını daha güvenli ve daha kolay hale getiren teknoloji, tabiatta da bize kolaylıklar ve bazı imkanlar sağlar. Yaşam alanlarından uzakta, tabiatta bulunduğumuzda, yanımızda pek çok şey taşımamız gerekir. Ve bunlar hayati önem taşıyan malzemelerdir. Teknoloji, standart kamp malzemelerini geliştirdiği gibi, yeni donanımları da doğadaki yaşama katmaktadır. Birkaç gün sürecek doğa gezilerinde bu, spor amaçlı veya mesleki bir gereklilik olabilir; çadır, aydınlatma aletleri, su ve yiyecek koruma kapları, kesici aletler, iletişim cihazları ve uygun giysilerin seçiminde bunların teknolojik gelişmişlikleri önemlidir. Örneğin çift katlı malzemeden üretilmiş, tek taraflı nem geçiren (sadece içeriden dışarı doğru) ve daha hafif çadırlar, benzer özellikte botlar, tekstil mühendisliğinin sunduğu teknolojilerdir. Led lambalar kullanılarak üretilen daha az enerji harcayıp daha az yer kaplayan aydınlatma cihazları, çantanızın küçük bölmesine sığdırabileceğiniz ocaklar gibi pek çok malzemeyi ortaya çıkaran teknoloji doğadaki yaşantımızı kolaylaştırmaktadır. Teknoloji, kamp çantamızı daha kullanışlı ve daha hafif hale getirmiştir. Teknoloji, yukarıda bahsedilen malzemeleri geliştirdiği gibi, ayrıca daha önceden çantamızda olmayan donanımları da bize sunmaktadır. Yön bulma cihazları, elektronik iletişim araçları ve bunlara ait bilgisayar yazılımları, taşınabilir bilgisayarlardaki yardımcı yazılımlar ve henüz geliştirilmekte olan pek çok cihaz, artık bizimle birlikte tabiatta olacak. Bu teknolojilere kendi kategorilerinde bir göz atalım. Yön Bulma: Klasik yöntemde, manyetik iğneli pusulalar, askeri haritalar (bu haritalar yerel koordinatları içerirler) ve doğadaki işaretler kullanılırdı. Artık, kol saatlerine entegre edilmiş dijital pusulalar, uydularla birlikte koordineli çalışan Küresel Yer Belirleme Sistemleri (GPS) kullanılmaktadır. Bunları hem bir pusula olarak hem yer gösterici ve rota belirleyici olarak kullanabilirsiniz. İlk GPS ler askeri haritaların koordinatlarını ve yürüyüş rotasını vermekteydi. Gelişmiş GPS ler, kendi hafızalarında detaylı (kara yolları, demiryolları, nehirler, vb.) topoğrafik harita veri tabanı bulundurmaktadır. Bu sayede bulunduğunuz bölgenin coğrafi konumunu öğrenebilirsiniz (bu GPS ler satıldıkları ülkelerin haritalarını içerirler). Kendi özel bölgelerinizi ve noktalarınızı kaydedebilirsiniz. Bunlar, UTM, LAT-LONG, MGRS, USER gibi tüm ulusal ve uluslararası koordinat sistemlerini kullanmaktadırlar. Cebinize sığdırabileceğiniz bu aletle ortalama üç metre sapma ile yerinizi tayin edebilir, yerleşim yerlerine göre kıyas yaparak konumunuzu belirleyebilirsiniz. Böylelikle tabiattaki özgürlük alanınız artmış olur ve kendinizi daha güvende hissedersiniz. Bu cihazlar zararlı elektromanyetik dalgalar yaymazlar. Uydularla olan bağlantıları radyo dalgaları frekansındadır. İletişim: Doğada iki türlü iletişime ihtiyaç duyarız. Bunlar, birlikte geldiğimiz, fakat farklı noktalarda bulunan grup üyeleri ile ve dış dünya ile olan iletişimimizdir. Grup üyeleri arasındaki iletişim, taşınabilir kişisel telsizlerle sağlanmaktadır. Günümüzde bu cihazlar sadece avucumuzu dolduracak büyüklüktedir; fakat kapasiteleri eski telsizlerden yüksektir. Daha çok sayıda frekans kanallarına ve çok daha uzun erişim uzaklığına sahiptirler. Ülkeden ülkeye değişse de belli bir erişim uzaklığının üzerindeki telsizler yasal izin ve lisans gerektirmektedir. Bu da telsiz seçiminde göz önünde bulundurulmalıdır. Grup elemanlarının birbirlerinin durumlarından haberdar olmaları çok önemlidir. Bir kaza halinde, kaybolma durumlarında, gerekli müdahalelerin en kısa sürede yapılmasında telsizler hayati öneme sahiptirler. Dış dünya ile iletişimde ise mobil telefonlar kullanılmaktadır. Standart mobil telefonlar doğada çalışmayabilir. Yeryüzü şekilleri (dağlar, vadiler, vb.) telefon ile servis sağlayıcı arasındaki iletişimi engellerler o civarda servis sağlayıcı bulunmazsa, bu durumda telefonlarımız bizim için sadece bir ağırlık olacaktır. Ayrıca, henüz bilimsel kesinlik kazanmasa da baz istasyonuna bağımlı mobil telefonların sağlığa zararlı olabilecekleri gündemdedir. Bunlardan farklı olarak uydu bağlantılı mobil telefonlar mevcuttur. Henüz bunlar yaygınlaşmamıştır; fakat iletişimi sürekli kılar. Ayrıca radyo dalgaları frekansında çalışmaları nedeni ile sağlıksız değildir. Bilgisayar Yazılımları: Tabiata seyahat öncesinde, gezi planı yapmak için ya da tabiatta iken bilgi edinmek ve rotayı verimli olarak belirlemek için, bilgisayar yazılımları kullanılır. Tabiatta iseniz, bir taşınabilir bilgisayar, işinizi görecektir. Bu yazılımlar, uydular tarafından çekilmiş üç boyutlu resimleri içermektedir. Pek çok farklı yazılım olsa da bunların büyük çoğunluğu NASA’nın oluşturduğu veri tabanını kullanmaktadır. Bu veri tabanı belli aralıklarla güncellendiği için klasik haritalardan daha kullanışlıdır. Dünyanın neresinde olursanız olun, bu veri bilgisine ulaşarak istediğiniz yerin, üç boyutlu ve detaylı haritasına ulaşabilir ve bu haritada hareket edebilirsiniz. Dağları, vadileri karayollarını, koordinatları yükseklikleri görebilir, bunlara ait verileri öğrenebilirsiniz. Bu haritalarda köyleri dahi bulabilirsiniz. NASA, bu amaca yönelik, ücretsiz bir yazılımı web sitesinde sunmaktadır. Ayrıca kullanacağınız yolları veri olarak girdiğinizde size yol uzunluklarını ve belirlediğiniz iki nokta arasındaki yol alternatiflerini veren programlar vardır. Kayıt: Bizi etkisi altına alan doğal güzellikleri, tabiattaki anılarımızı, yaptığımız işi kayıt altında tutmak isteriz. Bu amaçla, fotoğraf makineleri, kameralar, ses kayıt cihazları kullanırız. Eskiden fotoğraf çekmek daha zahmetli ve pahalıydı. Yedek filimler taşımamız gerekmekteydi ve fotoğraf makinelerimiz daha ağır idi. Günümüzde bunlar hala kullanılsa da, dahili ve harici elektronik hafızaları olan, hem optik hem elektronik görüntü işleme özellikleri bulunan küçük boyutlarda ve çok hafif dijital fotoğraf makineleri ve kameralar ile doğanın pek çok anını veya yaptığımız aktiviteleri kayıt altına alabiliriz. Genel bir yarar olsa da bahsetmekte yarar var; dijital fotoğraf makinelerinin kullanımı film, film banyosu ve kimyasal madde gerektirmediği için doğayı da kirletmeyecektir. Filmler ve film koruyucu kutular doğada kaybolmayan plastiktir ve filmlerin banyosunda kullanılan kimyasallar zararlı atıklardır. Tabii güzelliklerin resmini çekmek dünyayı biraz daha kirletmeye sebep olmamalıdır. Teknolojinin tabiattaki yaşantımıza bu denli girmesi bizi endişelendirebilir. Bahsedilen teknolojik donanımlar, bizim doğada güvenli bir şekilde yaşamamız içindir. Dağlara tırmanmaktan, derelerde yürümekten yıldızların altında ormanda uyumaktan alacağımız lezzeti engellemeyecektir. Ayrıca doğa sporlarında hissedeceğiniz adrenalini de azaltmayacaktır. Diğer yandan doğanın kirlenmesinde rolü olan malzemeler de teknolojinin ürünüdür. Pet şişeler, plastik tüketim malzemeleri, zararlı manyetik radyasyon yayan cihazlar, kimyasal maddeler vb. tabiattaki geri dönüşüme katılmamakta ve kirlilik oluşturmaktadır. Burada bize düşen doğayı kirletmeyen teknolojiyi seçebilmektir. Kaynaklar 1. http://worldwind.arc.nasa.gov/download.html 2. http://www.adrenalin.com.tr 3. http://www.baskuda.com